از دیدگاه ریشه شناسی، thesis از کلمه یونانی Tithenai به معنای بیان یک گزاره (placing a proposition) برگرفته شده است. در واژه نامه ها واژه ی تز (تلفظ کلمه These در فرانسه که ما در فارسی آن را به کار می بریم) به دو معنا آمده است. در معنای اول، منظور نوشتاری مبسوط برگرفته از پژوهشی فردی در موضوعی خاص است که با هدف اخذ مدرک دانشگاهی نگاشته می شود. در معنای دوم، مراد ایده یا نظریه ای است که در قالب گزاره های منطقی صورت بندی شده و با ارائه مستندات و ادله از آن دفاع می شود. در زبان فارسی برای تز در معنای نخست واژه پایان نامه و در تعبیر دوم مدعا، پیشنهاد شده است. ریشه واژه dissertation از کلمه لاتین disserere به معنی بحث و گفتگو است. در واژه نامه آن هم به معنای نوشته ای مشروح در مورد موضوعی مشخص است که برای اخذ مدرک دانشگاهی نگارش می شود. هر چند Thesis و dissertation در مراکز آکادمیک مختلف در تعابیر متفاوت و گاهی به جای هم به کار می روند، معمولاً Thesis به گزارش پژوهشی که در پایان دوره کارشناسی ارشد انجام می گیرد، اطلاق می شود و Dissertation به فعالیت پژوهشی صورت گرفته طی دوره دکتری گفته می شود. علت اطلاق این دو واژه بار مفهومی متفاوت آنهاست. در Thesis فرد درباره ی موضوعی خاص به جستجو در متون می پردازد، دانش موجود را جمع آوری می کند و مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. در حالی که Dissertation پژوهشی اصیل (original) است که در آن مدعا یا نظریه ای جدید ارائه و از آن دفاع می شود. همان طور که اشاره شده thesis دو معنا دارد که در اینجا پایان نامه معادل معنای اول است، در صورتی که thesis به معنای دوم، یا همان مدعا، بخش کلیدی رساله محسوب می شود. به بیان دیگر هر رساله (Dissertation) شامل یک یا چند مدعاست. باید توجه داشت در علوم طبیعی و بخشی از علوم اجتماعی، از واژه ی مدعا کم تر استفاده می شود و به جای آن فرضیه (hypothesis) متداول است. در ایران در آیین نامه های آموزشی دوره دکتری عمومی پزشکی و دوره دکتری تخصصی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی فعالیت پژوهشی دانشجویان این دوره ها تحت عنوان پایان نامه آمده است. اما در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اغلب به فعالیت پژوهشی دانشجویان کارشناسی ارشد پایان نامه و دانشجویان دکتری کلمه رساله اطلاق شده است. در ایران رساله نویسی پیشینه ای طولانی دارد. به عنوان مثال، می توان به رساله هایی مانند رساله نبض اثر ابن سینا و رساله شرفیه اثر صفی الدین ارموی اشاره کرد. با مداقه در این سنت علمی، می توان دریافت اجتهاد و رساله با هم پیوندی تنگاتنگ دارند و آن کس دست به کار نوشتن رساله می شود که صاحب اجتهاد یعنی توانایی استنباط متون و ارائه ی نظریات بدیع و نوآورانه باشد. چنین انتظاری از دانشجویان دکترای تخصصی (PhD) هم می رود که در موضوع پژوهشی خود صاحب نظر شوند و از همین رو به دستاورد پژوهش وی بهتر است عنوان رساله اطلاق کنیم. پیشنهاد می شود با توجه به هدف و ساختار پژوهش ورزی در ایران، گزارش پژوهشی دوره کارشناسی ارشد را پایان نامه و دوره دکتری را رساله بنامیم.

بررسی مطالعات هر شاخه ی علمی، سیاست های پژوهشی و برنامه ریزی های راهبردی آن را تعیین می کند. لذا در این پژوهش برای تعیین روند پژوهش های علمی در حوزه ی علوم و مهندسی آبخیز و سیر موضوعی آن ها، اطلاعات پایان نامه و رساله ی دکتری دانشگاه های تهران(257 مورد) و تربیت مدرس(200 مورد) با کمک مطالعات کتابخانه ای گردآوری شد. نتایج نشان داد که مسائل مطرح شده در هر دو دانشگاه بیش تر در سطح حوزه ی آبخیز درجه دو به پایین بوده اند. در دانشگاه تهران زیرکد فرسایش-رسوب(22) و در دانشگاه تربیت مدرس زیرکد رژیم هیدرولوژی(18)، بیش ترین حجم مطالعات را به خود اختصاص داده اند. پرداختن به وجوه فرآیندی مسائل در دانشگاه تربیت مدرس کمتر از دانشگاه تهران بوده است. از آن جا که فرآیندها در حوزه های آبخیز بهم پیوسته اند، این نگاه جزئی، امکان نتیجه گیری های کل گرایانه را از مطالعات سلب کرده است. هم چنین به موازات افزایش نیاز به داشتن رویکرد جامع در سطح کلان و سیر پژوهش ها به سمت مطالعات هیدرولوژیکی، ژئومورفولوژیکی و هیدرومتئولوژیکی می توان گفت که امروزه قوای اجتماعی و اقتصادی بیش تر از دیگر ملاحظات تعیین کننده ی موفقیت برنامه های مدیریت جامع حوزه های آبخیز است.

تاثیر فناوری اطلاعات بر کتابخانه ها، به پدیداری شکل جدیدی از آنها با نام «کتابخانه های دیجیتالی» منجر شده است که از ارکان اصلی آموزش الکترونیکی به شمار می روند. در حقیقت، نقش کتابخانه ها در سایه آموزش الکترونیکی و مبتنی بر وب، در حال تغییر است و ارایه منابع دیجیتالی، در این محیط از وظایف اصلی آنهاست. یکی از انواع این منابع، پایان نامه های کارشناسی ارشد/ رساله های دکترا هستند. اهمیت این مدارک و محدودیتهای شکل چاپی آنها در سالهای اخیر، به پیدایش شکل الکترونیکی آنها با عنوان پایان نامه ها/ رساله های الکترونیکی منجر شده است. با وجود این، توسعه فناوری اطلاعات در سطح تحصیلات تکمیلی، بدون وجود سیستمی مناسب برای مدیریت اطلاعات این مدارک ـ که امکان تولید، سازماندهی، ذخیره، بازیابی، و اشاعه اطلاعات آنها و اطلاعات مرتبط با آنها را به صورت الکترونیکی فراهم کند ـ با دشواری مواجه خواهد بود. از این رو، در این مقاله با تبیین نقش و تعریف این پایان نامه ها و رساله ها، گونه الکترونیکی آنها معرفی می شود؛ به وضعیت آنها در کشور، اشاره و در پایان، مدل مفهومی سیستم مدیریت اطلاعات آنها در ایران، ارائه می گردد.

پایان نامه های کارشناسی ارشد و رساله های دکترای تخصصی که در فرایند پژوهش در این مقاطع پدید می آیند، از جمله مدارک مهم علمی هر کشور هستند. توصیف و تحلیل داده های مجموعه این مدارک در کنار هم، به خودی خود و همچنین در مقایسه با داده های منابع دیگر، می توانند اطلاعات جدیدی را فراهم آورند که بسیار باارزش هستند. با این حال، الگویی یکپارچه و جامع برای چنین توصیف و تحلیلی وجود ندارد. بر این اساس در این مقاله، نتایج پژوهشی ارایه می شوند که برای تدوین الگوی تحلیل اطلاعات پایان نامه ها و رساله ها انجام شده و در نتیجه آن، اقلام قابل توصیف و تحلیل از اطلاعات پایان نامه ها و رساله ها و اطلاعات مرتبط با آن ها به دست آمده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر مؤلفه های خودکارآمدی و خودناتوان سازی دانشجویان بر فرایند نگارش پایان نامه/ رساله است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری این تحقیق کلیه دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری ورودی سالهای 89 تا 94 دانشگاه علامه طباطبایی است. ابزار گردآوری داده ها شامل دو پرسشنامه استاندارد که توسط جونز و ردوالت(1982) و وارنی(2003) طراحی شده است، می باشد. پرسشنامه مذکور با 35 گویه میان 364 نفر از دانشجویان به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای توزیع و تعداد 226 عدد جمع آوری شد. برای بررسی رابطه میان متغیرهای مستقل با متغیر وابسته و نیز تأثیر هر یک از متغیرهای متغیرهای جمعیت شناختی بر متغیر وابسته از آزمون رگرسیون لجستیک استفاده و با کمک نرم افزارspss محاسبه شده است. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر عدم تأثیر مؤلفه های خودکارآمدی و خودناتوان سازی دانشجویان بر فرایند نگارش پایان نامه/ رساله است. در راستای ارتقاء سطح کیفی پژوهش های دانشگاهی، شناسایی و تسهیل دشواری ها و موانع درونی و بیرونی موجود بر سر راه نگارش این پژوهش ها باید مورد توجه خاص مسوؤلان دانشگاهی قرار گیرد.

هدف: شناسایی و تحلیل کمّی و کیفی پایان نامه های با موضوع کتاب، کتابخانه و کتابداری کودک است.روش: روش، تحلیل محتواست و تلاش شده با گردآوری و تحلیل داده های 379 پایان نامه با موضوع کتاب، کتابخانه و کتابداری کودک از سال 1395 تا 1401، گزارش کمّی و کیفی از آنها به دست دهد.یافته ها: پایان نامه ها در دو مقوله اصلی، «کتاب و گونه های ادبی» با 11 زیرمقوله و «ترویج و خدمات رسانی کتاب» با 9 زیرمقوله، جای گرفتند. یافته ها نشان داد از ابتدای تدوین این منابع، گونه ها و انواع ادبیات افت و خیزهایی داشته، اما کمبود پژوهش در کتاب تصویری و گونۀ پرطرفدار فانتزی میان نوجوانان ناامیدکننده است؛ فراوانی پایان نامه در چهار رشته و گرایش: زبان و ادبیات فارسی (به ویژه با وجود گرایش ادبیات کودک)، علوم تربیتی (برای تأثیر کتاب و قصه گویی در آموزش)، علم اطلاعات و دانش شناسی (به خاطر ترویج مطالعه و وظیفه مهم ارائه خدمات به کودک) و زبان های خارجی (با تأکید بر شیوه های ترجمه و آموزش زبان با قصه گویی) قابل انتظار است؛ اما بی رغبتی کتابداران به پژوهش در قصه گویی (پربسامدترین زیرمقوله) و نیز تعداد کم پژوهش در ترویج مطالعه، به عنوان یکی از مهمترین دغدغه های این رشته، هشداردهنده است. در این پژوهش تحلیل محتوا و روش کتابخانه ای به سبب ماهیت متون ادبی، پُراستفاده ترین روش بوده است. همچنین به نظر می رسد کسب نتیجه ای متقن و بی شبهه در اختصاص یکی از چهار رویکردِ: موضوع محور، متن محور، مسئله محور و تطبیقی به پایان نامه ها ، نیازمند نظر انتقادی متخصصان ادبیات کودک باشد.نتیجه گیری: در پژوهش حاضر، علاوه بر نگاه متفاوت در تشخیص موضوع و زیرموضوع پایان نامه ها تا سه سطح، و نیز تعیین آثار و پدیدآوران مورد پژوهش، بررسی آنها از جنبۀ چهار رویکرد پژوهشی (مسئله محوری، موضوع محوری، متن محوری و تطبیقی) نیز صورت گرفته است.

هدف این مقاله شناسایی چالش های اخلاقی راهنمایی رساله ها و پایان نامه ها و تدوین کدهای اخلاقی متناسب با این چالش هاست. فرایند رسیدن به این هدف، دارای چهار گامِ تعیین اصول اخلاقی، استخراج چالش های اخلاقی، بررسی ارتباط چالش ها با زمینة دانشگاهی ایران، و تدوین کدهای اخلاقی راهنمایی رساله ها و پایان نامه هاست. بر این اساس، در گام نخست، مجموعه ای از اصول اخلاقی که می توانند زیربنای اخلاقی حرفة راهنمایی پژوهش باشند، معرفی و توجیه می شود. در گام دوم، چالش های راهنمایی پژوهش از ادبیات موضوع، پژوهش ها و همچنین آئین نامه های دانشگاه های متعدد استخراج، و مصادیق و مقوله بندی آن ها مشخص می شود. در گام سوم، با نظرسنجی از تعدادی از اعضای هیئت علمی و دانشجویان/ فارغ التحصیلان تحصیلات تکمیلی، در قالب تکنیک دلفی به این سؤال پاسخ می دهیم که این چالش ها چه اندازه به زمینة دانشگاهی ایران مربوط هستند؛ به عبارت دیگر، تا چه اندازه در زمینة ایران نیز رخ می دهند. همچنین، چه چالش های دیگری را می توان به چالش های استخراج شده اضافه کرد. نتایج این گام، حاکی از ارتباط بالای این چالش ها با زمینة ایران هستند. با توجه به اینکه استادان و دانشجویان به عنوان دو ذی نفع اصلی حرفة راهنمایی پژوهش در این پژوهش مشارکت داشتند، امکان مقایسة چشم انداز اخلاقی آن ها با هم فراهم بود. در برخی موارد، دانشجویان و اساتید دیدگاه های واگرایی نسبت به میزان اهمیت و وقوع برخی چالش ها داشتند. سرانجام، در گام چهارم، بر اساس چالش های به دست آمده و متناسب با مصادیق آن ها، 36 کد مستقل برای مجموعة چالش ها تدوین، و ارتباط و جامعیت کدها با کمک یک گروه کانونی سنجیده شد.